Юсцінас Марцінкя́вічус (літ.: Justinas Marcinkevičius; 10 сакавіка 1930, Важаткіеміс, Прыенайскі раён, Каўнаскі павет, Літва — 16 лютага 2011, Вільнюс, Літва) — літоўскі пісьменнік. Заслужаны дзеяч мастацтваў Літвы (1975). Народны пісьменнік Літвы (1978).
| Юсцінас Марцінкявічус | |
|---|---|
| Justinas Marcinkevičius | |
| Асабістыя звесткі | |
| Дата нараджэння | 10 сакавіка 1930[…] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 16 лютага 2011[…] (80 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Пахаванне | |
| Грамадзянства | |
| Альма-матар | |
| Прафесійная дзейнасць | |
| Род дзейнасці | |
| Гады творчасці | з 1955 |
| Мова твораў | літоўская |
| Грамадская дзейнасць | |
| Партыя | |
| Член у | |
| Узнагароды | |
| Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Біяграфія правіць
Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Скончыў гісторыка-філалагічны факультэт Віленскага ўніверсітэта (1954). Член КПСС з 1957 года. Быў сакратаром праўлення Саюза пісьменнікаў Літвы, затым намеснікам старшыні СПЛ.
Удзельнічаў у кіраўніцтве Саюдзіса. Правадзейны член Акадэміі навук Літвы. Узнагароджаны савецкімі ордэнамі і ордэнам Вітаўтаса Вялікага, ордэнамі Гядзімінаса I і III ступені, Дзяржаўнай прэміяй Літоўскай ССР (1957, 1969) прэміяй «Сантарве» («Згоды», Santarves premija, 1994).
З 7 снежня 2010 года пасля таго, як ён зваліўся на лесвіцы дома, у якім жыў, і атрымаў чэрапна-мазгавую траўму і пералом шыйнага пазванка, Марцінкявічус знаходзіўся ў Вільнюскай універсітэцкай бальніцы хуткай дапамогі, дзе і памёр 16 лютага 2011 года. У памяць пра памерлага паэта ў Літве з 7:00 у пятніцу 18 лютага да 22:00 у суботу 19 лютага была абвешчана жалоба. Цырымонія развітання прайшла ў Вялікай зале Акадэміі навук Літвы ў Вільнюсе 18 лютага. 19 лютага адбылося пахаванне Марцінкявічуса на Антакальніскіх могілках.
3 ліпеня 2012 года ў двары Сарбевія Віленскага ўніверсітэта пры ўдзеле прэзідэнта Літоўскай Рэспублікі Далі Грыбаўскайце, міністра культуры Арунаса Гялунаса і рэктара ўніверсітэта Бянядзіктаса Юодкі была ўрачыста адкрыта мемарыяльная дошка з барэльефам паэта ў памяць Юсцінаса Марцінкявічуса.
Творчасць правіць
Першы зборнік вершаў «Прашу слова» (1955). У паэме «Дваццатая вясна» (1956, Дзяржаўная прэмія Літвы 1957) жыццё літоўскай моладзі ў пасляваенны перыяд; паэма «Кроў і попел» (1960) пра трагічны лёс спаленай гітлераўцамі вёскі. Маральныя праблемы, жыццё і лёсы сучаснікаў у цэнтры аповесці «Сасна, якая смяялася» і «Публіцыстычнай паэмы» (абедзве 1961), зборнікаў вершаў «Рукі, якія дзеляць хлеб» (1963), «Драўляныя масты» (1966), «Палымнеючы куст» (1968), «Ласкавае дакрананне жыцця» (1978), «Будзь і блаславі» (1980), «Адзіная зямля» (1984), «Вершы з дзённіка» (1993), «Крок» (1998) і інш. Драматычная трылогія «Міндаўгас» (1968, Дзяржаўная прэмія Літвы 1969), «Сабор» (1971), «Мажвідас» (1977), зборнік «Шэсць паэм» (1973) пра гістарычнае мінулае літоўскага народа. Аўтар драматычных паэм «Паэма Праметэя» (1973), «Ікар» (паст. 1981), аповесці «Даўкантас» (1984), кніг эсэ «Дзённік, што не мае датаў» (1981), «Еднасць ракі, якая цячэ» (1995), паэзіі для дзяцей.
Пераклады правіць
На беларускую мову асобныя яго творы пераклалі Г. Бураўкін, В. Вітка, А. Вольскі, С. Грахоўскі, Х. Жычка, А. Звонак, В. Лукша, Л. Луцкевіч, П. Марціновіч, У. Паўлаў, А. Разанаў, Я. Семяжон, Я. Сіпакоў, М. Танк, Н. Тулупава, У. Шахавец і інш.
Беларускія пераклады правіць
- Трава і камень. Мн, 1981;
- Дзённік, што не мае датаў // Братэрства, 83. Мн, 1983;
- Выбраная лірыка: пераклад з літоўскай / Юсцінас Марцінкявічус. - Мінск : Зміцер Колас, 2019. - 80, [1] с. - («Паэты планеты»). Пер. Алеся Разанава, Рыгора Барадуліна, Лявона Баршчэўскага.
У кнігах:
- Поціск рукі. Мн, 1991;
- На зорных шляхах. Мн, 1991.
- Выбраная лірыка: пераклад з літоўскай / Юсцінас Марцінкявічус. — Мінск : Зміцер Колас, 2019. — 80, [1] с. — («Паэты планеты»).
Зноскі
- Марцинкявичюс Юстинас // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
- Justinas Marcinkevicius // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
- Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 15 жніўня 2016.
- http://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/mire-poetas-jmarcinkevicius.d?id=42063477
- Justinas Marcinkevičius // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
- Deutsche Nationalbibliothek Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 31 снежня 2014.
- Ушёл из жизни поэт Юстинас Марцинкявичюс (руск.). ru.DELFI.lt (16 февраля 2011 г.). Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2011. Праверана 11 сакавіка 2011.
- Похороны Юстинаса Марцинкявичюса состоятся в субботу (руск.). ru.DELFI.lt (17 февраля 2011 г.). Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2011. Праверана 11 сакавіка 2011.
- Миндаугас Яцкявичюс.. Множество людей пришло отдать дань памяти поэту Марцинкявичюсу (руск.). ru.DELFI.lt (18 февраля 2011 г.). Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2011. Праверана 11 сакавіка 2011.
- В Вильнюсе открыта памятная доска Юстинасу Марцинкявичюсу (руск.). ru.DELFI.lt. Delfi (3 ліпеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 4 жніўня 2012. Праверана 4 ліпеня 2012.
Літаратура правіць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).
Спасылкі правіць
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Юсцінас Марцінкявічус