Алякса́ндр Міха́йлавіч Про́хараў (11 ліпеня 1916, Атэртан, штат Квінсленд, Аўстралія — 8 студзеня 2002, Масква) — выдатны савецкі і расійскі фізік, адзін з заснавальнікаў квантавай электронікі. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (1964) (сумесна з Мікалаем Басавым і Чарльзам Таўнсам), адзін з вынаходнікаў лазерных тэхналогій. Акадэмік РАН (1966, член-карэспандэнт 1960). Замежны член НАН Беларусі (1995), Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1972) і АН іншых краін. Двойчы Герой Сацыялістычнай Працы (1969, 1986).
| Аляксандр Міхайлавіч Прохараў | |
|---|---|
| руск.: Александр Прохоров | |
| Дата нараджэння | 11 ліпеня 1916[…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 8 студзеня 2002[…] (85 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Муж | Галіна Шалепіна[d] |
| Род дзейнасці | фізік, выкладчык універсітэта, рэдактар |
| Навуковая сфера | фізіка |
| Месца працы |
|
| Навуковая ступень | доктар фізіка-матэматычных навук (1952) |
| Навуковае званне | прафесар, акадэмік АН СССР (1966) акадэмік РАН (1991) |
| Альма-матар |
|
| Навуковы кіраўнік | У. В. Мігулін С. М. Рытаў |
| Вядомыя вучні | Яўген Паўлавіч Веліхаў, Yevgeny Dianov[d], Nikolay Karlov[d], Vyacheslav Osiko[d], Мікалай Генадзевіч Басаў і Pavel Pavlovich Pashinin[d] |
| Вядомая як | адзін з заснавальнікаў квантавай электронікі |
| Партыя | |
| Член у |
|
| Прэміі | |
| Узнагароды | |
| Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Біяграфія Правіць
Скончыў Ленінградскі ўніверсітэт (1939). У 1939—1941 і 1944—1982 у Фізічным інстытуце АН СССР (з 1968 намеснік дырэктара). Адначасова з 1954 прафесар Маскоўскага ўніверсітэта, з 1973 загадчык кафедры Маскоўскага фізіка-тэхнічнага інстытута, у 1973—1992 акадэмік-сакратар Аддзялення агульнай фізікі і астраноміі РАН, у 1982—1998 дырэктар Інстытута агульнай фізікі РАН (з 1998 ганаровы дырэктар). З 1969 старшыня Навукова-рэдакцыйнага савета выдавецтва «Савецкая энцыклапедыя» (цяпер «Вялікая Расійская энцыклапедыя»); у 1969—1978 галоўны рэдактар 3-га выдання Вялікай Савецкай Энцыклапедыі.
Навуковы ўклад Правіць
Навуковыя працы па тэорыі нелінейных ваганняў, фізіцы сінхратроннага выпрамянення, радыёспектраскапіі, квантавай электроніцы, фізіцы цвёрдага цела і магнітных з’яў, радыёфізіцы, нелінейнай і валаконнай оптыцы, лазернай фізіцы і тэхніцы, дастасаваннях лазераў у прамысловасці, медыцыне, сувязі і інш.
Разам з М. Г. Басавым стварыў першы квантавы генератар — мазер (1954), прапанаваў метад стварэння асяроддзяў з адмоўным паглынаннем (1955), які выкарыстаны ў першым лазеры. Прапанаваў адкрыты рэзанатар для субміліметровых хваль (1958).
Узнагароды Правіць
- Нобелеўская прэмія 1964 (разам з М. Г. Басавым, Ч. Таўнсам).
- Ленінская прэмія 1959.
- Дзяржаўная прэмія СССР 1980.
- Залаты медаль імя Ламаносава АН СССР (1988).
Публікацыі Правіць
- Методы изготовления астрономической оптики М., 1980 (разам з Э. А.Вітрычэнкам, Я. В. Трушыным).
- Научные основы прогрессивной технологии. М., 1982 (у сааўт.).
- Квантавая электроника. М., 1996.
Зноскі Правіць
- ↑ Aleksandr Mikhaylovich Prokhorov // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Alexander Michailowitsch Prochorow // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
- ↑ http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-72.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12
Літаратура Правіць
- Прохараў Аляксандр Міхайлавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. С. 43.
- А. М. Прохоров. М., 1989.
Спасылкі Правіць
- Аляксандр Міхайлавіч Прохараў на сайце «Героі краіны»
- Біяграфія на сайце Нобелеўскага камітэта (англ.)