www.wikidata.be-by.nina.az

Она Шымайце Она Шымáйце літ Ona Šimaitė 6 студзеня 1894 Акмяны Ковенская губерня Расійская імперыя 17 студзеня 1970 Карм

Она Шымайце

Она Шымáйце (літ.: Ona Šimaitė; 6 студзеня 1894, Акмяны, Ковенская губерня, Расійская імперыя ― 17 студзеня 1970, Кармей-ан-Парызі, Францыя) ― літоўская літаратарка, бібліятэкарка, грамадская дзяячка і праведніца народаў свету.

Она Шымайце
літ.: Ona Šimaitė
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння 6 студзеня 1894(1894-01-06)
Месца нараджэння
Дата смерці 17 студзеня 1970(1970-01-17) (76 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці бібліятэкарка, перакладчыца
Узнагароды

Праведнік народаў свету[d] (15 сакавіка 1966)
 Медыяфайлы на Вікісховішчы
Мемарыяльная дошка Оны Шымайце ў Вільні

Біяграфія правіць

Нарадзілася ў Акмянах ў беднай сям’і 6 студзеня 1894 года. У 8 гадоў разам з бацькамі паехала ў Рыгу, дзе скончыла пачатковую і сярэднюю школу. З пачаткам Першай сусветнай вайны сям’я эвакуіравалася ў Расію.

У 1914—1919 гадах вывучала педагогіку ў Маскоўскім універсітэце. Слухала лекцыі на юрыдычным факультэце. Працавала выхавальніцай для беспрытульных дзяцей у розных навучальных установах.

У маладосці была набожнай каталічкай, але ў выніку рэвалюцыі ў Расіі яна згубіла веру ― надалей вызначалася як атэістка і анархістка.

У 1922 вярнулася ў Літву. Жыла ў Каўнасе. У 1922—1924 гадах працавала настаўніцай у яўрэйскай пачатковай школе. У 1924 годзе пачала вывучаць гуманітарныя навукі ў Каўнаскім універсітэце. Сябравала з літаратарамі левых поглядаў, у т.л. з Казісам Борутам.

У 1922—1937 гадах з невялікімі перапынкамі працавала перакладчыцай у пасольстве СССР у Каўнасе.

У 1940 г. пераехала ў Вільню. Яна займалася каталагізацыяй кніг, была загадніцай аддзела старадрукаў.

Была членам Таварыства бібліятэкараў Літвы.

Замуж не выйшла і дзяцей не мела. Размаўляла на літоўскай, польскай, рускай, французскай, нямецкай мовах і крыху на ідыш.

Пасля вайны тры гады правяла ў Ізраілі, астатні час — у Францыі, дзе працавала бібліятэкаркай. Памерла каля Парыжа ў доме састарэлых, яе магілы няма, бо сваё цела ахвяравала навуцы.

Праведніца народаў свету правіць

З пачаткам нямецкай акупацыі, калі ў Вільні было створана гета, стала дапамагаць яўрэям, пранікаючы ўнутр, каб нібыта забраць у студэнтаў пазычаныя ў бібліятэцы кнігі. Прыгэтым яна праносіла ў гета ежу і малагабарытную зброю, а адтуль падкрадня выносіла і ратавала дзяцей і гістарычныя дакументы. Падпольніца знаходзіла людзей, якія былі гатовыя падрабляць дакументы для тых, хто збіраўся ўцякаць з гета і забяспечвала іх сувязь са знешнім светам як кур’ерка. Свой дом Она таксама выкарыстоўвала як часовы прытулак для яўрэяў.

У красавіку 1944 года была арыштавана гестапа. Яе катавалі і збіраліся пакараць смерцю, але пасля выплаты рэктарам універсітэту выкупу яе перавезлі ў Дахаў, адкуль затым перавезлі ў іншы канцлагер на тэрыторыі Францыі. З гэтага лагера Она Шымайце была вызвалена войскамі саюзнікаў.

15 сакавіка 1966 года Ізраільскі інстытут Яд ва-Шэм прызнаў Ону Шымайце праведніцай народаў свету і высадзіў у яе гонар дрэва.

Літаратурная спадчына правіць

У 1940–1941 друкавалася ў «Głos Wileński».

Пасля вайны займалася перакладамі кніг, пісала рэцэнзіі, артыкулы, лісты, вяла дзённікі. Пісала ўспаміны пра літоўскіх пісьменнікаў, апісвала ліставанне з жыхарамі Віленскага гета, рыхтавала публікацыі пра літоўцаў і яўрэяў часоў нямецкай акупацыі. Яна дапамагала ў зборы матэрыялаў для зборніка паэзіі Юргіса Балтрушайціса «Poezja». За мяжой яна збірала матэрыялы і адпраўляла іх у Літву для бібліяграфіі Мікалоюса Чурлёніса.

Пра Віленскае гета яна пісала ў яўрэйскай прэсе Францыі, Ізраіля, ЗША, Аргенціны і ПАР. У 1953–1969 гадах яна мела шэраг сустрэч з яўрэямі, якія перажылі Халакост, запісвала іх успаміны.

У Літоўскай нацыянальнай бібліятэцы М. Мажвідаса, Цэнтральнай бібліятэцы Акадэміі навук, бібліятэцы Віленскага ўніверсітэта, Літоўскім архіве літаратуры і мастацтва і Дзяржаўным яўрэйскім музеі Гаона ў Вільні захоўваюцца яе лісты і дзённікі.

Зноскі

  1. ↑ https://righteous.yadvashem.org/?searchType=righteous_only&language=en&itemId=4017488&ind=NaN Праверана 22 ліпеня 2020.
  2. ↑ The Righteous Among the Nations Database
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q77598447"></a>
  3. https://www.15min.lt/media-pasakojimai/ona-simaite-516 Праверана 27 жніўня 2021.
  4. Vladas Žukas, Ona Šimaitė, [у:] Prisiminimų puslapiai: pažinti kultūros žmonės, t. 1, Vilnius, 2002, s. 350.
  5. ↑ Ona Šimaitė — gyvenimą paskyrusi kitų gėriui, Bernardinai.lt, 10 lipca 2018, https://www.bernardinai.lt/2018-07-11-ona-simaite-gyvenima-paskyrusi-kitu-geriui/
  6. ↑ Žydus iš Vilniaus geto gelbėjusi Ona Šimaitė: tylioji didvyrė anarchistės širdimi, 15min.lt, https://www.15min.lt/media-pasakojimai/ona-simaite-516
  7. ↑ Rimantas Stankevičius, «Vardas, tapęs legenda», Lietuvos gyventojų genocido ir rezistencijos tyrimo centras, 2004-03-15, http://www.genocid.lt/Leidyba/15/ATMINTIS.htm
  8. ↑ Vladas Žukas, Prisiminimų puslapiai: pažinti Kultūros žmonės, vol. 1: Ona Šimaitė, Vilnius, 2002, p. 350—382.
  9. «La bibliothécaire lituanienne Ona Simaite amenait de la nourriture aux Juifs dans le Ghetto de Vilno, elle aida à cacher de nombreux… | Encyclopédie multimédia de la Shoah», encyclopedia.ushmm.org,https://encyclopedia.ushmm.org/content/fr/photo/lithuanian-rescuer-ona-simaite
  10. ↑ Kazys Kęputis Šimas, Ona Šimaitė - Pasaulio tautų teisuolė, Vilnius, 2006.
Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні.
Дата публікацыі:
Ona Shymajce lit Ona Simaite 6 studzenya 1894 Akmyany Kovenskaya gubernya Rasijskaya imperyya 17 studzenya 1970 Karmej an Paryzi Francyya litoyskaya litaratarka bibliyatekarka gramadskaya dzyayachka i pravednica naroday svetu 4 Ona Shymajcelit Ona SimaiteAsabistyya zvestkiData naradzhennya 6 studzenya 1894 1894 01 06 1 2 Mesca naradzhennya Akmyany Akmyanskaya volasc d Shavelski pavet Kovenskaya gubernya Rasijskaya imperyya 1 Data smerci 17 studzenya 1970 1970 01 17 1 2 76 gadoy Mesca smerci Karmej an Paryzi d departament Val d Uaz regiyon Il de Frans Metrapoliya Francyi Francyya 3 Gramadzyanstva Litva 2 Prafesijnaya dzejnascRod dzejnasci bibliyatekarka perakladchycaUznagarody Pravednik naroday svetu d 15 sakavika 1966 Medyyafajly na VikishovishchyMemaryyalnaya doshka Ony Shymajce y Vilni Zmest 1 Biyagrafiya 2 Pravednica naroday svetu 3 Litaraturnaya spadchyna 4 ZnoskiBiyagrafiya pravicNaradzilasya y Akmyanah y bednaj syam i 6 studzenya 1894 goda U 8 gadoy razam z backami paehala y Rygu dze skonchyla pachatkovuyu i syarednyuyu shkolu Z pachatkam Pershaj susvetnaj vajny syam ya evakuiravalasya y Rasiyu 5 U 1914 1919 gadah vyvuchala pedagogiku y Maskoyskim universitece Sluhala lekcyi na yurydychnym fakultece Pracavala vyhavalnicaj dlya besprytulnyh dzyacej u roznyh navuchalnyh ustanovah 5 U maladosci byla nabozhnaj katalichkaj ale y vyniku revalyucyi y Rasii yana zgubila veru nadalej vyznachalasya yak ateistka i anarhistka 6 U 1922 vyarnulasya y Litvu Zhyla y Kaynase U 1922 1924 gadah pracavala nastaynicaj u yayrejskaj pachatkovaj shkole U 1924 godze pachala vyvuchac gumanitarnyya navuki y Kaynaskim universitece Syabravala z litaratarami levyh poglyaday u t l z Kazisam Borutam 7 U 1922 1937 gadah z nevyalikimi perapynkami pracavala perakladchycaj u pasolstve SSSR u Kaynase 7 U 1940 g peraehala y Vilnyu Yana zajmalasya katalagizacyyaj knig byla zagadnicaj addzela staradrukay 7 Byla chlenam Tavarystva bibliyatekaray Litvy 7 Zamuzh ne vyjshla i dzyacej ne mela Razmaylyala na litoyskaj polskaj ruskaj francuzskaj nyameckaj movah i kryhu na idysh 8 Paslya vajny try gady pravyala y Izraili astatni chas u Francyi dze pracavala bibliyatekarkaj Pamerla kalya Paryzha y dome sastarelyh yae magily nyama bo svayo cela ahvyaravala navucy 9 Pravednica naroday svetu pravicZ pachatkam nyameckaj akupacyi kali y Vilni bylo stvorana geta stala dapamagac yayreyam pranikayuchy ynutr kab nibyta zabrac u studentay pazychanyya y bibliyatecy knigi Prygetym yana pranosila y geta ezhu i malagabarytnuyu zbroyu a adtul padkradnya vynosila i ratavala dzyacej i gistarychnyya dakumenty Padpolnica znahodzila lyudzej yakiya byli gatovyya padrablyac dakumenty dlya tyh hto zbiraysya ycyakac z geta i zabyaspechvala ih suvyaz sa zneshnim svetam yak kur erka Svoj dom Ona taksama vykarystoyvala yak chasovy prytulak dlya yayreyay 6 U krasaviku 1944 goda byla aryshtavana gestapa Yae katavali i zbiralisya pakarac smercyu ale paslya vyplaty rektaram universitetu vykupu yae peravezli y Dahay adkul zatym peravezli y inshy kanclager na terytoryi Francyi Z getaga lagera Ona Shymajce byla vyzvalena vojskami sayuznikay 6 15 sakavika 1966 goda Izrailski instytut Yad va Shem pryznay Onu Shymajce pravednicaj naroday svetu i vysadziy u yae gonar dreva 8 Litaraturnaya spadchyna pravicU 1940 1941 drukavalasya y Glos Wilenski 8 Paslya vajny zajmalasya perakladami knig pisala recenzii artykuly listy vyala dzyonniki Pisala yspaminy pra litoyskih pismennikay apisvala listavanne z zhyharami Vilenskaga geta ryhtavala publikacyi pra litoycay i yayreyay chasoy nyameckaj akupacyi Yana dapamagala y zbory materyyalay dlya zbornika paezii Yurgisa Baltrushajcisa Poezja Za myazhoj yana zbirala materyyaly i adpraylyala ih u Litvu dlya bibliyagrafii Mikaloyusa Churlyonisa 10 Pra Vilenskae geta yana pisala y yayrejskaj prese Francyi Izrailya ZShA Argenciny i PAR U 1953 1969 gadah yana mela sherag sustrech z yayreyami yakiya perazhyli Halakost zapisvala ih uspaminy 6 U Litoyskaj nacyyanalnaj bibliyatecy M Mazhvidasa Centralnaj bibliyatecy Akademii navuk bibliyatecy Vilenskaga yniversiteta Litoyskim arhive litaratury i mastactva i Dzyarzhaynym yayrejskim muzei Gaona y Vilni zahoyvayucca yae listy i dzyonniki 10 Znoski a b v https righteous yadvashem org searchType righteous only amp language en amp itemId 4017488 amp ind NaNPraverana 22 lipenya 2020 a b v The Righteous Among the Nations Database lt a href https wikidata org wiki Track Q77598447 gt lt a gt https www 15min lt media pasakojimai ona simaite 516Praverana 27 zhniynya 2021 Vladas Zukas Ona Simaite u Prisiminimu puslapiai pazinti kulturos zmones t 1 Vilnius 2002 s 350 a b Ona Simaite gyvenima paskyrusi kitu geriui Bernardinai lt 10 lipca 2018 https www bernardinai lt 2018 07 11 ona simaite gyvenima paskyrusi kitu geriui a b v g Zydus is Vilniaus geto gelbejusi Ona Simaite tylioji didvyre anarchistes sirdimi 15min lt https www 15min lt media pasakojimai ona simaite 516 a b v g Rimantas Stankevicius Vardas tapes legenda Lietuvos gyventoju genocido ir rezistencijos tyrimo centras 2004 03 15 http www genocid lt Leidyba 15 ATMINTIS htm a b v Vladas Zukas Prisiminimu puslapiai pazinti Kulturos zmones vol 1 Ona Simaite Vilnius 2002 p 350 382 La bibliothecaire lituanienne Ona Simaite amenait de la nourriture aux Juifs dans le Ghetto de Vilno elle aida a cacher de nombreux Encyclopedie multimedia de la Shoah encyclopedia ushmm org https encyclopedia ushmm org content fr photo lithuanian rescuer ona simaite a b Kazys Keputis Simas Ona Simaite Pasaulio tautu teisuole Vilnius 2006 Uzyata z https be wikipedia org w index php title Ona Shymajce amp oldid 4133612