www.wikidata.be-by.nina.az

Міжземнае мора міжземнае міжмацерыковае мора Атлантычнага акіяна злучаецца з ім на захадзе Гібралтарскім пралівам знаход

Міжземнае мора

Міжземнае мора — міжземнае, міжмацерыковае мора Атлантычнага акіяна, злучаецца з ім на захадзе Гібралтарскім пралівам, знаходзіцца паміж Паўднёвай Еўропай, Заходняй Азіяй і Паўночнай Афрыкай і амаль цалкам зачыненае. Мора лічыцца часткай Атлантычнага акіяна, хоць яго часцяком атаясамляюць як цалкам асобны вадаём. Мора ахоплівае плошчу ў 2,5 млн км², але яго злучэнне з Атлантыкай праз Гібралтарскі праліў складае ўсяго 14 км у шырыню. Міжземнае мора мае сярэднюю глыбіню ў 1500 м, а самым глыбокім месцам з'яўляецца ўпадзіна Каліпса ў Іанічным моры, яе глыбіня складае 5 267 м.

Рэльеф дна

У Міжземным моры вылучаюць моры: Альбаран, Балеарскае, Лігурыйскае, Тырэнскае, Адрыятычнае, Іанічнае, Крыцкае, Эгейскае. У басейн Міжземнага мора ўключаюць Мармуровае мора, Чорнае мора, Азоўскае мора.

Абмывае берагі Іспаніі, Францыі, Італіі, Манака, Мальты, Босніі і Герцагавіны, Чарнагорыі, Харватыі, Славеніі, Албаніі, Грэцыі, Турцыі, Рэспублікі Кіпр, Сірыі, Лівана, Ізраіля, Егіпта, Лівіі, Туніса, Алжыра і Марока.

  • 6 Зноскі

    • Этымалогія

    Жыхары Старажытнага Егіпта называлі Міжземнае мора — «Вялікая зялёная вада». У Старым Запавеце Міжземнае мора названа «Вялікім морам» (Лічбы 34:6,7 Архівавана 10 ліпеня 2012.; Ян. 1:4, 9:1, 15:47; Іез. 47:10,15,20). Таксама сустракаецца назва «мора філістымлян» (Выхад 23:31 Архівавана 23 верасня 2013.), ад людзей, якія насялялі значную частку яго берагоў паблізу Ізраіля.

    Назву Міжземнае мора (грэч. Μεσόγειος Θάλασσα, лац.: Mare Mediterranea — мора пасярод Зямлі) упершыню ўвёў у абарот антычны пісьменнік Гай Юлій Солін, абапіраючыся на ўяўленні свайго часу, паколькі старажытныя еўрапейскія і паўночнаафрыканскія цывілізацыі развіваліся ў басейне менавіта гэтага мора, якое служыла натуральным шляхам зносін паміж імі.

    У часы росквіту Рымскай імперыі рымляне называлі гэта мора — Наша мора (лац.: Mare Nostrum), або Унутранае мора (лац.: Internum mare) паколькі ў тыя часы ўсе землі ўзбярэжжа гэтага мора ўваходзілі ў склад імперыі.

    Гісторыя

    Сучаснае Міжземнае мора з'яўляецца рэліктам старажытнага акіяна Тэціс, які быў значна шырэй і распасціраўся далёка на ўсход. Рэліктамі акіяна Тэціс з'яўляюцца таксама Аральскае, Каспійскае, Чорнае і Мармуровае моры, прымеркаваныя да яго найболей глыбокім упадзінам. Верагодна, Тэціс некалі быў цалкам акружаны сушай, і паміж Паўночнай Афрыкай і Пірэнейскім паўвостравам, у раёне Гібралтарскага праліва, існаваў пярэсмык. Такі жа сухапутны мост звязваў паўднёваўсходнюю Еўропу з Малой Азіяй. Не выключана, што пралівы Басфор, Дарданэлы і Гібралтарскі ўтварыліся на месцы затопленых рачных далін, а шматлікія астраўныя ланцугі, асабліва ў Эгейскім моры, злучаліся з мацерыком.

    Гісторыя Міжземнаморскага рэгіёна мае вырашальнае значэнне для разумення паходжання і развіцця шматлікіх сучасных грамадстваў. «Тры чвэрці зямнога шара было аб'яднана паміж сабой праз Міжземнае мора, якое было цэнтрам сусветнай гісторыі».

    Фізіка-геаграфічныя характарыстыкі

    Схема пануючых марскіх цячэнняў чэрвеня ў Міжземным моры. Стрэлкамі паказаны напрамкі, лічбамі — хуткасць цячэння ў м/с
    Два найбуйнейшыя астравы Міжземнага мора — Сіцылія і Сардзінія
    Свеці-Стэфан у Чарнагорыі
    Заліў Ліндаса, востраў Родас, Грэцыя
    Марское ўзбярэжжа Трыпалі, Лівія

    У паўночнай частцы Міжземнага мора акіянографы вылучаюць адносна адасобленыя буйнымі паўвостравамі і астравамі ад асноўнай часткі басейна моры: Альбаран, Балеарскае, Лігурыйскае, Тырэнскае, Адрыятычнае, Іанічнае, Эгейскае, Кіпрскае. У басейн Міжземнага мора ўключаюць Мармуровае, Чорнае і Азоўскае моры.

    Значныя залівы: Валенсійскі, Ліёнскі, Генуэзскі, Таранта, Сідра (Вялікі Сірт), Габес (Малы Сірт). У басейне мора шматлікія астравы, больш за тры тысячы, найбуйнейшыя з іх — Балеарскія, Сіцылія, Сардзінія, Кіпр, Крыт, Корсіка . У мора ўпадаюць буйныя рэкі: Ніл, Эбра, Рона, По.

    Сярэдняя тэмпература вады на паверхні ў лютым ад 8—12 °C да 17 °C, у жніўні ад 19 °C ў Ліёнскім заліве да 27-30 °C на ўсходзе. Салёнасць ад 36 ‰ на захадзе да 39,5 ‰ на ўсходзе. Прылівы сутачныя і змяшаныя, іх велічыня ў большасці раёнаў складае 0,1-0,5 м.

    Берагі Міжземнага мора каля гарыстых узбярэжжаў з большага абразіўныя, выраўнаваныя, каля пенепленаў — лагунна-ліманныя і дэльтавыя. Для ўсходняга ўзбярэжжа Адрыятычнага мора характэрныя берагі далмацінскага тыпу.

    Клімат

    Асноўны артыкул: Міжземнаморскі клімат

    Клімат Міжземнага мора вызначаецца яго становішчам у субтрапічным поясе і адрозніваецца вялікай спецыфікай, якая вылучае яго ў самастойны міжземнаморскі тып клімату, які характарызуецца мяккай зімой і гарачым засушлівым летам. Узімку над морам усталёўваецца фронт паніжанага ціску атмасферы, што вызначае няўстойлівае надвор'е з частымі штармамі і шчодрымі ападкамі; халодныя паўночныя вятры зніжаюць тэмпературу паветра. Развіваюцца мясцовыя вятры: містраль ў раёне Ліёнскага заліва, бора на ўсходзе Адрыятычнага мора і мелтэмі ў акваторыі Эгейскага мора. Улетку большую частку Міжземнага мора ахоплівае грэбень Азорскага антыцыклону, які вызначае перавагу яснага надвор’я з невялікім воблачнасцю і малой колькасцю ападкаў. У летнія месяцы назіраюцца сухія туманы і пыльная імгла, якая прыносіцца з Афрыкі паўднёвым ветрам сірока. Ва Усходнім басейне развіваюцца ўстойлівыя паўночныя вятры — этэзіі.

    Сярэдняя тэмпература паветра ў студзені змяняецца ад 14-16 °C ля паўднёвых берагоў да 7-10 °C на поўначы, у жніўні — ад 22-24 °C на поўначы да 25-30 °C у паўднёвых раёнах мора. Выпарэнне з паверхні Міжземнага мора дасягае 1250 мм у год (3130 км ³). Адносная вільготнасць паветра змяняецца ад 50-65 % летам да 65-80 % зімой. Воблачнасць летам 0-3 балы, зімой каля 6 балаў. Сярэдняя гадавая колькасць ападкаў 400 мм (каля 1000 км ³), яна змяняецца ад 1100—1300 мм на паўночным захадзе да 50-100 мм на паўднёвым усходзе, мінімум — у ліпені — жніўні, максімум — у снежні. Характэрныя міражы, якія часта назіраюцца ў Месінскім праліве (Фата-маргана).

    Тэмпература марской вады
    на папулярных курортах Міжземнага мора (°C)
    Сту Лют Сак Кра Май Чэр Ліп Жні Вер Кас Ліс Сне
    Марсель [1] 13 13 13 14 16 18 21 22 21 18 16 14
    Барселона [2] 13 13 13 14 17 20 23 25 23 20 17 15
    Валенсія [3] 14 13 14 15 17 21 24 26 24 21 18 15
    Неапаль [4] 15 14 14 15 18 22 25 27 25 22 19 16
    Малага [5] 16 15 15 16 17 20 22 23 22 20 18 16
    Гібралтар [6] 16 15 16 16 17 20 22 22 22 20 18 17
    Афіны [7] 16 15 15 16 18 21 24 24 24 21 19 17
    Іракліян [8] 16 15 15 16 19 22 24 25 24 22 20 18
    Мальта [9] 16 16 15 16 18 21 24 26 25 23 21 18
    Пафас [10] 18 17 17 18 20 24 26 27 26 24 22 19
    Ларнака [11] 18 17 17 18 20 24 26 27 27 25 22 19
    Лімасол [12] 18 17 17 18 20 24 26 27 27 25 22 19
    Александрыя [13] 5 студзеня 2014. 18 17 17 18 20 23 25 26 26 25 22 20
    Тэль-Авіў [14] 18 17 17 18 21 24 26 28 27 26 23 20

    Галоўныя порты

    Гл. таксама

    Зноскі

    1. Внутреннее море//Реальный словарь классических древностей 22 жніўня 2014.
    2. Georg Wilhelm Friedrich Hegel. «The Philosophy of History», p. 87, Dover Publications Inc., 1956 ISBN 0-486-20112-0; 1st ed. 1899

    Літаратура

    • Alain Saliot The Mediterranean Sea. — Birkhäuser, 2005. — Т. 5. — 413 с. — (The Handbook of Environmental Chemistry). — ISBN 9783540250180
    • Foppe B. DeWalle, M. Nikolopoulou-Tamvakli, W. J. Heinen Environmental condition of the Mediterranean Sea: European Community countries. — Springer, 1993. — Т. 5. — 524 с. — (Environment & assessment). — ISBN 9780792324683

    Спасылкі

    Вікіпедыя, Вікі, кніга, кнігі, бібліятэка, артыкул, чытаць, спампоўваць, бясплатна, бясплатна спампаваць, mp3, відэа, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, малюнак, музыка, песня, фільм, кніга, гульня, гульні.
    Дата публікацыі:
    Mizhzemnae mora mizhzemnae mizhmacerykovae mora Atlantychnaga akiyana zluchaecca z im na zahadze Gibraltarskim pralivam znahodzicca pamizh Paydnyovaj Eyropaj Zahodnyaj Aziyaj i Paynochnaj Afrykaj i amal calkam zachynenae Mora lichycca chastkaj Atlantychnaga akiyana hoc yago chascyakom atayasamlyayuc yak calkam asobny vadayom Mora ahoplivae ploshchu y 2 5 mln km ale yago zluchenne z Atlantykaj praz Gibraltarski praliy skladae ysyago 14 km u shyrynyu Mizhzemnae mora mae syarednyuyu glybinyu y 1500 m a samym glybokim mescam z yaylyaecca ypadzina Kalipsa y Ianichnym mory yae glybinya skladae 5 267 m Relef dna U Mizhzemnym mory vyluchayuc mory Albaran Balearskae Liguryjskae Tyrenskae Adryyatychnae Ianichnae Kryckae Egejskae U basejn Mizhzemnaga mora yklyuchayuc Marmurovae mora Chornae mora Azoyskae mora Abmyvae beragi Ispanii Francyi Italii Manaka Malty Bosnii i Gercagaviny Charnagoryi Harvatyi Slavenii Albanii Grecyi Turcyi Respubliki Kipr Siryi Livana Izrailya Egipta Livii Tunisa Alzhyra i Maroka Zmest 1 Etymalogiya 2 Gistoryya 3 Fizika geagrafichnyya haraktarystyki 3 1 Klimat 4 Galoynyya porty 5 Gl taksama 6 Znoski 7 Litaratura 8 SpasylkiEtymalogiya PravicZhyhary Starazhytnaga Egipta nazyvali Mizhzemnae mora Vyalikaya zyalyonaya vada U Starym Zapavece Mizhzemnae mora nazvana Vyalikim moram Lichby 34 6 7 Arhivavana 10 lipenya 2012 Yan 1 4 9 1 15 47 Iez 47 10 15 20 Taksama sustrakaecca nazva mora filistymlyan Vyhad 23 31 Arhivavana 23 verasnya 2013 ad lyudzej yakiya nasyalyali znachnuyu chastku yago beragoy pablizu Izrailya Nazvu Mizhzemnae mora grech Mesogeios 8alassa lac Mare Mediterranea mora pasyarod Zyamli upershynyu yvyoy u abarot antychny pismennik Gaj Yulij Solin abapirayuchysya na yyaylenni svajgo chasu pakolki starazhytnyya eyrapejskiya i paynochnaafrykanskiya cyvilizacyi razvivalisya y basejne menavita getaga mora yakoe sluzhyla naturalnym shlyaham znosin pamizh imi U chasy roskvitu Rymskaj imperyi rymlyane nazyvali geta mora Nasha mora lac Mare Nostrum abo Unutranae mora lac Internum mare 1 pakolki y tyya chasy yse zemli yzbyarezhzha getaga mora yvahodzili y sklad imperyi Gistoryya PravicSuchasnae Mizhzemnae mora z yaylyaecca reliktam starazhytnaga akiyana Tecis yaki byy znachna shyrej i raspasciraysya dalyoka na yshod Reliktami akiyana Tecis z yaylyayucca taksama Aralskae Kaspijskae Chornae i Marmurovae mory prymerkavanyya da yago najbolej glybokim upadzinam Veragodna Tecis nekali byy calkam akruzhany sushaj i pamizh Paynochnaj Afrykaj i Pirenejskim payvostravam u rayone Gibraltarskaga praliva isnavay pyaresmyk Taki zha suhaputny most zvyazvay paydnyovayshodnyuyu Eyropu z Maloj Aziyaj Ne vyklyuchana shto pralivy Basfor Dardanely i Gibraltarski ytvarylisya na mescy zatoplenyh rachnyh dalin a shmatlikiya astraynyya lancugi asabliva y Egejskim mory zluchalisya z macerykom Gistoryya Mizhzemnamorskaga regiyona mae vyrashalnae znachenne dlya razumennya pahodzhannya i razviccya shmatlikih suchasnyh gramadstvay Try chverci zyamnoga shara bylo ab yadnana pamizh saboj praz Mizhzemnae mora yakoe bylo centram susvetnaj gistoryi 2 Fizika geagrafichnyya haraktarystyki Pravic Shema panuyuchyh marskih cyachennyay chervenya y Mizhzemnym mory Strelkami pakazany napramki lichbami hutkasc cyachennya y m s Dva najbujnejshyya astravy Mizhzemnaga mora Sicyliya i Sardziniya Sveci Stefan u Charnagoryi Zaliy Lindasa vostray Rodas Grecyya Marskoe yzbyarezhzha Trypali Liviya U paynochnaj chastcy Mizhzemnaga mora akiyanografy vyluchayuc adnosna adasoblenyya bujnymi payvostravami i astravami ad asnoynaj chastki basejna mory Albaran Balearskae Liguryjskae Tyrenskae Adryyatychnae Ianichnae Egejskae Kiprskae U basejn Mizhzemnaga mora yklyuchayuc Marmurovae Chornae i Azoyskae mory Znachnyya zalivy Valensijski Liyonski Genuezski Taranta Sidra Vyaliki Sirt Gabes Maly Sirt U basejne mora shmatlikiya astravy bolsh za try tysyachy najbujnejshyya z ih Balearskiya Sicyliya Sardziniya Kipr Kryt Korsika U mora ypadayuc bujnyya reki Nil Ebra Rona Po Syarednyaya temperatura vady na paverhni y lyutym ad 8 12 C da 17 C u zhniyni ad 19 C y Liyonskim zalive da 27 30 C na yshodze Salyonasc ad 36 na zahadze da 39 5 na yshodze Prylivy sutachnyya i zmyashanyya ih velichynya y bolshasci rayonay skladae 0 1 0 5 m Beragi Mizhzemnaga mora kalya garystyh uzbyarezhzhay z bolshaga abraziynyya vyraynavanyya kalya peneplenay lagunna limannyya i deltavyya Dlya yshodnyaga yzbyarezhzha Adryyatychnaga mora harakternyya beragi dalmacinskaga typu Klimat Pravic Asnoyny artykul Mizhzemnamorski klimat Klimat Mizhzemnaga mora vyznachaecca yago stanovishcham u subtrapichnym poyase i adroznivaecca vyalikaj specyfikaj yakaya vyluchae yago y samastojny mizhzemnamorski typ klimatu yaki haraktaryzuecca myakkaj zimoj i garachym zasushlivym letam Uzimku nad moram ustalyoyvaecca front panizhanaga cisku atmasfery shto vyznachae nyaystojlivae nadvor e z chastymi shtarmami i shchodrymi apadkami halodnyya paynochnyya vyatry znizhayuc temperaturu pavetra Razvivayucca myascovyya vyatry mistral y rayone Liyonskaga zaliva bora na yshodze Adryyatychnaga mora i meltemi y akvatoryi Egejskaga mora Uletku bolshuyu chastku Mizhzemnaga mora ahoplivae greben Azorskaga antycyklonu yaki vyznachae peravagu yasnaga nadvor ya z nevyalikim voblachnascyu i maloj kolkascyu apadkay U letniya mesyacy nazirayucca suhiya tumany i pylnaya imgla yakaya prynosicca z Afryki paydnyovym vetram siroka Va Ushodnim basejne razvivayucca ystojlivyya paynochnyya vyatry etezii Syarednyaya temperatura pavetra y studzeni zmyanyaecca ad 14 16 C lya paydnyovyh beragoy da 7 10 C na poynachy u zhniyni ad 22 24 C na poynachy da 25 30 C u paydnyovyh rayonah mora Vyparenne z paverhni Mizhzemnaga mora dasyagae 1250 mm u god 3130 km Adnosnaya vilgotnasc pavetra zmyanyaecca ad 50 65 letam da 65 80 zimoj Voblachnasc letam 0 3 baly zimoj kalya 6 balay Syarednyaya gadavaya kolkasc apadkay 400 mm kalya 1000 km yana zmyanyaecca ad 1100 1300 mm na paynochnym zahadze da 50 100 mm na paydnyovym ushodze minimum u lipeni zhniyni maksimum u snezhni Harakternyya mirazhy yakiya chasta nazirayucca y Mesinskim pralive Fata margana Temperatura marskoj vady na papulyarnyh kurortah Mizhzemnaga mora C Stu Lyut Sak Kra Maj Cher Lip Zhni Ver Kas Lis SneMarsel 1 13 13 13 14 16 18 21 22 21 18 16 14Barselona 2 13 13 13 14 17 20 23 25 23 20 17 15Valensiya 3 14 13 14 15 17 21 24 26 24 21 18 15Neapal 4 15 14 14 15 18 22 25 27 25 22 19 16Malaga 5 16 15 15 16 17 20 22 23 22 20 18 16Gibraltar 6 16 15 16 16 17 20 22 22 22 20 18 17Afiny 7 16 15 15 16 18 21 24 24 24 21 19 17Irakliyan 8 16 15 15 16 19 22 24 25 24 22 20 18Malta 9 16 16 15 16 18 21 24 26 25 23 21 18Pafas 10 18 17 17 18 20 24 26 27 26 24 22 19Larnaka 11 18 17 17 18 20 24 26 27 27 25 22 19Limasol 12 18 17 17 18 20 24 26 27 27 25 22 19Aleksandryya 13 Arhivavana 5 studzenya 2014 18 17 17 18 20 23 25 26 26 25 22 20Tel Aviy 14 18 17 17 18 21 24 26 28 27 26 23 20Galoynyya porty Pravic Valensiya Ispaniya Barselona Ispaniya Marsel Francyya Genuya Italiya Venecyya Italiya Tryest Italiya Izmir Turcyya Bejrut Livan Aleksandryya EgipetGl taksama PravicAbukirski zaliy Zaliy Famagusta AtlantropaZnoski Vnutrennee more Realnyj slovar klassicheskih drevnostej Arhivavana 22 zhniynya 2014 Georg Wilhelm Friedrich Hegel The Philosophy of History p 87 Dover Publications Inc 1956 ISBN 0 486 20112 0 1st ed 1899Litaratura PravicAlain Saliot The Mediterranean Sea Birkhauser 2005 T 5 413 s The Handbook of Environmental Chemistry ISBN 9783540250180 Foppe B DeWalle M Nikolopoulou Tamvakli W J Heinen Environmental condition of the Mediterranean Sea European Community countries Springer 1993 T 5 524 s Environment amp assessment ISBN 9780792324683Spasylki Pravic Na Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Mizhzemnae mora http www 1yachtua com Chartr medit MedSea htm Arhivavana 25 kastrychnika 2010 http www 1yachtua com Chartr medit GeoStr htm Arhivavana 22 chervenya 2013 http www krugosvet ru articles 03 1000382 1000382a1 htm Uzyata z https be wikipedia org w index php title Mizhzemnae mora amp oldid 4438547